- Tham gia
- 25/11/2012
- Bài viết
- 351
(kenhsinhvien.vn) Từ khí hậu khắc nghiệt tới những sinh vật kì dị, sau đây là top những sự thật về Trái Đất.
Bạn có biết hành tinh của chúng ta đang quay quanh mặt trời với vận tốc 107 km/giờ? Hay bạn có biết Trái Đất từng có màu tím? Sau đây là 50 sự thật về Trái Đất.
1. CHÚNG TA ĐANG SỐNG TRÊN HÀNH TINH ĐÁ THỨ BA TÍNH TỪ MẶT TRỜI
Quê hương chúng ta, Trái Đất, là hành tinh thứ ba tính từ mặt trời và là hành tinh duy nhất được biết có bầu khí quyển với khí oxi tự do, đại dương nước dạng lỏng trên bề mặt và sự sống. Theo NASA, Trái Đất là một trong 4 hành tinh đất đá: Giống như sao Thuỷ, sao Kim và sao Hoả, Trái Đất có bề mặt là đất đá.
2. TRÁI ĐẤT BỊ ÉP
Trái Đất không phải là một khối cầu hoàn hảo. Theo Cơ quan quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA), khi Trái Đất quay, lực hấp dẫn hướng về trung tâm hành tinh (giả sử rằng Trái Đất là một khối cầu hoàn hảo), và một lực ly tâm sẽ đẩy ra ngoài. Nhưng vì lực phản trọng lực này tác động vuông góc với trục của Trái Đất, và trục của Trái Đất bị nghiêng, nên lực ly tâm tại xích đạo không hoàn toàn đối nghịch với trọng lực.
3. TRÁI ĐẤT CÓ “VÒNG EO”
Lực hấp dẫn đẩy các khối nước và đất vào một chỗ lồi, hay còn gọi là “lốp dự phòng” xung quanh hành tinh. Tại xích đạo, chu vi của Trái Đất là 40.075 kilomet.
Sự thật thêm: Tại xích đạo, bạn sẽ nhẹ hơn so với khi đứng ở một trong hai cực.
4. TRÁI ĐẤT ĐANG DI CHUYỂN
Có thể bạn cảm thấy mình đang đứng yên, nhưng thật ra bạn luôn di chuyển, mà lại còn di chuyển nhanh. Tuỳ vào nơi bạn đang đứng trên Trái Đất, bạn có thể đang xoay cùng Trái Đất với vận tốc 1000 dặm (~1609 km) trên giờ.
Người trên xích đạo di chuyển nhanh nhất, trong khi những người đứng ở Bắc Cực hoặc Nam Cực sẽ gần như đứng yên. (Tưởng tượng một quả bóng rổ xoay trên ngón tay bạn. Một điểm bất kỳ trên xích đạo của quả bóng sẽ đi được xa hơn trong một vòng quay so với một điểm ở gần ngón tay của bạn. Vì vậy điểm nằm trên xích đạo sẽ di chuyển nhanh hơn.)
5. TRÁI ĐẤT QUAY QUANH MẶT TRỜI
Trái Đất không chỉ tự quay, nó còn quay quanh mặt trời với vận tốc 107.826 km/giờ.
6. TRÁI ĐẤT CÓ TUỔI ĐỜI HÀNG TỶ NĂM
Các nhà nghiên cứu tính tuổi Trái Đất bằng cách xác định niên đại của những tảng đá già nhất trên hành tinh và những thiên thạch được phát hiện trên Trái Đất (thiên thạch và Trái Đất hình thành cùng lúc với nhau, khi hệ mặt trời đang hình thành). Kết quả là Trái Đất có tuổi đời khoảng 4,54 tỷ năm.
7. TRÁI ĐẤT ĐƯỢC TÁI CHẾ
Mặt đất ta đang đứng đã được tái chế. Chu trình của đá Trái Đất biến đá hoả sinh thành đá trầm tích, sau đó thành đá biến chất và quay ngược trở lại.
Chu trình này không phải là một vòng tròn hoàn hảo, nhưng cơ bản vận hành như sau: Mắc ma từ sâu trong Trái Đất tràn lên và cứng lại thành đá (đó là quá trình hoả sinh). Các quá trình kiến tạo nâng đá ấy lên bề mặt, khi đó sự xói mòn sẽ bào mòn đá dần. Những mảnh vụn này được bồi lắng và chôn vùi, và áp lực từ phía trên sẽ nén chúng thành đá trầm tích như sa thạch. Nếu đá trầm tích bị chôn sâu hơn nữa, chúng sẽ bị “nấu” thành đá biến chất dưới áp lực lớn và nhiệt độ cao.
Dĩ nhiên trong quá trình ấy, đá trầm tích có thể bị xói mòn thêm hoặc đá biến chất bị đẩy lên lại. Nhưng nếu đá biến chất bị kẹt trong vùng hút chìm (nơi một mảng lớp vỏ bị đẩy xuống mảng lớp vỏ khác), chúng có thể bị chuyển trở lại thành mắc ma.
8. ĐỘNG ĐẤT TRÊN MẶT TRĂNG
Mặt trăng của Trái Đất trông khá chết chóc và tĩnh lặng. Nhưng thực ra động đất trên mặt trăng luôn khiến mọi thứ rung lắc một chút. Động đất trên mặt trăng ít phổ biến và ít nghiêm trọng hơn trên Trái Đất. Tổng năng lượng địa chấn do mặt trăng giải phóng ít hơn khoảng 80 lần so với Trái Đất.
Động đất trên mặt trăng dường như có liên quan đến áp lực thuỷ triều và khoảng cách khác nhau giữa Trái Đất và mặt trăng. Động đất mặt trăng cũng thường xảy ra ở những nơi có độ sâu lớn, khoảng giữa bề mặt mặt trăng và tâm của nó.
9. CHILE CÓ ĐỘNG ĐẤT LỚN NHẤT
Chile có nhiều trận động đất lớn. Ảnh: Getty Images.
Tính đến tháng 3/2016, trận động đất lớn nhất ở Hoa Kỳ là trận động đất 9,2 độ richter tấn công Thái tử William Sound, Alaska, vào Thứ Sáu Tuần Thánh, ngày 28/3/1964.
Trận động đất lớn nhất thế giới là trận 9,5 độ richter ở Bio-Bio, Chile vào ngày 22/5/1960.
10. ĐIỂM NÓNG NHẤT LÀ Ở LIBYA
Ảnh: Jesse Allen, Trạm quan sát Trái Đất NASA.
Điểm nóng nhất Trái Đất là El Azizia, Libya. Tại đây nhiệt độ ghi nhận từ các trạm thời tiết cho thấy nó đạt 57,8 độ C vào ngày 13/9/1922. Có thể còn có những vị trí nóng hơn bên ngoài mạng lưới các trạm thời tiết.
11. NƠI LẠNH GIÁ NHẤT LÀ NAM CỰC
Có lẽ không mấy ngạc nhiên khi nơi lạnh nhất Trái Đất là ở châu Nam Cực, nhưng yếu tố làm lạnh lại có phần khó tin. Nhiệt độ vào mùa đông ở đó có thể hạ xuống dưới âm 73 độ C.
Nhiệt độ thấp nhất từng được ghi nhận trên Trên Đất đến từ Trạm Vostok của Nga. Tại đó ghi nhận nhiệt độ không khí giảm đến cái lạnh thấu xương âm 89,2 độ C vào ngày 21/7/1983.
12. NAM CỰC LÀ MỘT LỤC ĐỊA KHẮC NGHIỆT
Lục địa nằm ở phía nam này là nơi rất khắc nghiệt. Những chỏm băng Nam Cực chứa khoảng 70% lượng nước ngọt của Trái Đất và khoảng 90% băng của nó, mặc dù nó chỉ lục địa lớn thứ 5.
Bạn có biết thật ra Nam Cực được coi là một hoang mạc? Các khu vực nội địa chỉ nhận được lượng mưa 50 milimet mỗi năm (dĩ nhiên thường là tuyết).
13. NHỮNG MĂNG ĐÁ KHỔNG LỒ
Măng đá lớn nhất thế giới được tìm thấy ở động San Martin Infierno, Cuba. Măng đá khổng lồ này cao 67,2 mét. (Ảnh dưới là một măng đá ở tây bắc hang động bán đảo Yucata.)
14. TRỌNG LỰC KHÔNG ĐỀU
Vì Trái Đất không phải là một khối cầu hoàn hảo, nên khối lượng của nó cũng được phân bố không đồng đều. Và khối lượng không đồng đều nghĩa là trọng lực không đồng đều.
Một điểm bất thường bí ẩn về trọng lực là ở vịnh Hudson, Canada. Khu vực này có trọng lực thấp hơn so với những khu vực khác, và một nghiên cứu năm 2007 nhận thấy rằng các sông băng hiện đã tan chảy là căn nguyên.
Băng từng bao phủ khu vực này thời kỷ băng hà cuối cùng đã tan chảy từ lâu, nhưng Trái Đất vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi gánh nặng. Vì trọng lực trên một khu vực có tỷ lệ thuận với khối lượng trên khu vực ấy, và vết hằn của sông băng đã đẩy một phần khối lượng Trái Đất sang một bên, nên trọng lực ít mạnh hơn một chút ở vết hằn của tảng băng.
Sự biến dạng nhẹ của lớp vỏ lý giải 25% đến 45% hiện tượng trọng lực thấp bất thường; phần còn lại có thể là do lực kéo xuống của chuyển động mắc ma trong tầng manti (tầng ngay dưới lớp vỏ).
15. CỰC TỪ THAY ĐỔI
Trái Đất có từ trường là do đại dương kim loại lỏng và nóng chảy quanh lõi sắt rắn của nó, hay đó là hiện tượng mà các nhà địa vật lý khá chắn chắn là căn nguyên. Dòng chất lỏng này tạo ra các dòng điện, và các dòng điện tạo ra từ trường.
Từ đầu thế kỷ 19, cực bắc từ của Trái Đất đã di chuyển về hướng bắc hơn 1100 kilomet.
Tốc độ di chuyển đã tăng lên, ngày nay cực bắc từ di chuyển về hướng bắc khoảng 64 km mỗi năm, trong khi ở thế kỷ 20 ước tính chỉ có 16 km mỗi năm.
16. SỰ ĐẢO CỰC
Trên thực tế, suốt 20 triệu năm qua, hành tinh của chúng ta đã định hình nên một mô hình đảo cực cứ khoảng mỗi 200.000 đến 300.000 năm. Tuy nhiên tính đến năm 2012, thời gian đã dài hơn 2 lần kể từ lần đảo cực cuối cùng.
Những lần đảo cực này không phải thay đổi trong tích tắc, mà nó xảy ra hơn hàng trăm hoặc hàng ngàn năm. Trong khoảng thời gian dài này, các cực từ bắt đầu di chuyển xa khỏi khu vực quanh cực quay (trục mà Trái Đất chúng ta tự quay quanh), và cuối cùng là tráo đổi vị trí.
17. SỰ TRANH ĐUA CHO NGÔI VỊ NGỌN NÚI CAO NHẤT
Danh hiệu ngọn núi cao nhất thuộc về đỉnh Everest hoặc Mauna Kea. Đỉnh Everest cao hơn bất kỳ ngọn núi nào nếu tính từ mực nước biển, với chiều cao 8848 mét. Tuy nhiên khi đo từ chân núi đến đỉnh, Mauna Kea sẽ giành lấy danh hiệu với chiều cao 17.170 mét.
Dưới đây là một số kích thước chi tiết của Mauna Kea: Điểm cao nhất cách mực nước biển 4170 m; hai sườn của Mauna Loa tiếp tục “cao” thêm 5000 m bên dưới mực nước biển đến đáy biển; và phần trung tâm núi lửa đã khiến đáy biển lõm thêm 8000 m theo hình nón ngược, phản ánh trắc diện của núi lửa phía trên nó.
18. TRÁI ĐẤT TỪNG CÓ HAI MẶT TRĂNG?
Hình minh hoạ máy tính này mô phỏng một vụ va chạm giữa mặt trăng của Trái Đất và một mặt trăng đồng hành rộng 750 dặm và bằng khoảng 4% khối lượng mặt trăng. Sự bồi tụ muộn và chậm này có thể giải thích cho những cao nguyên xa xôi ở mặt trăng. Ảnh: Martin Jutzi and Erik Asphaug.
Trái Đất có thể từng có hai mặt trăng. Mặt trăng thứ hai còn trẻ, rộng khoảng 1200 km, có thể đã quay quanh Trái Đất trước khi nó va vào mặt trăng còn lại một cách thảm khốc. Sự va chạm kinh thiên động địa đó có thể giải thích vì sao hai mặt của mặt trăng còn tồn tại rất khác nhau.
19. CHÚNG TA CÓ THỂ VẪN CÒN MẶT TRĂNG THỨ HAI?
Một số nhà khoa học khẳng định Trái Đất vẫn có hai mặt trăng. Luôn có một tảng đá ngoài không gian rộng ít nhất 1 mét quay quanh Trái Đất. Chúng không phải luôn là cùng một tảng đá, mà là một tập hợp “các mặt trăng tạm thời” luôn thay đổi.
Mô hình lý thuyết của họ cho rằng lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ giữ lại các tiểu hành tinh khi chúng bay qua gần chúng ta trong lúc quay quanh mặt trời; khi một trong các tảng đá vũ trụ này bị hút vào, nó thường quay 3 lần hình dạng bất thường xung quanh Trái Đất, ở lại với chúng ta khoảng 9 tháng rồi văng ra.
20. ĐÁ BIẾT ĐI
Đá có thể đi trên Trái Đất, ít nhất là chúng biết đi ở lòng hồ phẳng như bánh kếp Racetrack Playa ở Thung Lũng Chết. Ở đó, một cơn bão hoàn hảo thỉnh thoảng có thể làm di chuyển đá nặng hàng chục kilogam. Rất có thể những tảng đá bao phủ băng ấy bị nước tan chảy từ các ngọn đồi phía trên hồ tạm làm ngập nước. Khi mọi thứ đều đẹp đẽ và nhẵn nhụi, một cơn gió mạnh thổi đến sẽ làm di chuyển hòn đá.
21. NGƯỜI LEO NÚI EVEREST KHÔNG CẦN BÌNH OXI
Ngày 8/5/1978, hai nhà leo núi Reinhold Messner và Peter Habeler đã trở thành những người đầu tiên chinh phục Everest mà không cần bình oxi. Messner miêu tả cảm nhận của mình khi lên đến đỉnh là: “Tôi không khác gì một lá phổi teo tóp thở hổn hển, lơ lửng giữa sương mù và những đỉnh núi.”
22. SỐNG NÚI GIỮA ĐẠI DƯƠNG LÀ DÃY NÚI DÀI NHẤT
Để xác định dãy núi dài nhất thế giới bạn sẽ phải nhìn xuống, rất sâu bên dưới. Nơi đó được gọi là sống núi giữa đại dương, và dãy núi lửa ngầm ấy trải dài 65.000 kilomet. Nó cao hơn đáy biển trung bình 5,5 kilomet.
Khi dung nham phun trào từ đáy biển, nó tạo ra lớp vỏ dày hơn, bồi đắp vào dãy núi này, vốn trải dài khắp địa cầu.
23. CÁC RẠN SAN HÔ LÀ CẤU TRÚC SỐNG LỚN NHẤT
Các rạn san hô hỗ trợ nhiều loài nhất tính trên mỗi đơn vị diện tich so với bất kỳ hệ sinh thái nào khác trên hành tinh, sánh ngang với những rừng mưa. Và dù chúng bao gồm những polyp san hô tí hon, nhưng những rạn san hô gộp lại là những cấu trúc sống lớn nhất trên Trái Đất, một quần xã các sinh vật gắn bó với nhau, có cả một số sinh vật còn quan sát được từ ngoài không gian.
24. RÃNH VỰC MARIANA LÀ ĐỊA ĐIỂM SÂU NHẤT
Ta có thể xuống sâu bao nhiêu? Theo NOAA, địa điểm sâu nhất dưới đáy biển nằm ở Vực Mariana, sâu 11.033 mét bên dưới mực nước biển. Điểm thấp nhất trên Trái Đất không bị đại dương bao phủ thấp hơn mực nước biển 2.555 mét, nhưng may mắn là ta vẫn có thể đi bộ ở đó: Địa điểm đó nằm ở Vực băng ngầm Bentley, Nam Cực, bị chôn vùi dưới rất nhiều lớp băng.
25. BIỂN CHẾT LÀ ĐỊA ĐIỂM THẤP NHẤT TRÊN ĐẤT LIỀN
Tuy nhiên địa điểm thấp nhất trên đất liền lại khá dễ tiếp cận. Đó là Biển Chất nằm giữa Jordan, Israel và Bờ Tây. Bề mặt của hồ siêu mặn này thấp hơn mực nước biển 427 mét.
Bạn có biết hành tinh của chúng ta đang quay quanh mặt trời với vận tốc 107 km/giờ? Hay bạn có biết Trái Đất từng có màu tím? Sau đây là 50 sự thật về Trái Đất.
1. CHÚNG TA ĐANG SỐNG TRÊN HÀNH TINH ĐÁ THỨ BA TÍNH TỪ MẶT TRỜI
Quê hương chúng ta, Trái Đất, là hành tinh thứ ba tính từ mặt trời và là hành tinh duy nhất được biết có bầu khí quyển với khí oxi tự do, đại dương nước dạng lỏng trên bề mặt và sự sống. Theo NASA, Trái Đất là một trong 4 hành tinh đất đá: Giống như sao Thuỷ, sao Kim và sao Hoả, Trái Đất có bề mặt là đất đá.
2. TRÁI ĐẤT BỊ ÉP
Trái Đất không phải là một khối cầu hoàn hảo. Theo Cơ quan quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA), khi Trái Đất quay, lực hấp dẫn hướng về trung tâm hành tinh (giả sử rằng Trái Đất là một khối cầu hoàn hảo), và một lực ly tâm sẽ đẩy ra ngoài. Nhưng vì lực phản trọng lực này tác động vuông góc với trục của Trái Đất, và trục của Trái Đất bị nghiêng, nên lực ly tâm tại xích đạo không hoàn toàn đối nghịch với trọng lực.
3. TRÁI ĐẤT CÓ “VÒNG EO”
Lực hấp dẫn đẩy các khối nước và đất vào một chỗ lồi, hay còn gọi là “lốp dự phòng” xung quanh hành tinh. Tại xích đạo, chu vi của Trái Đất là 40.075 kilomet.
Sự thật thêm: Tại xích đạo, bạn sẽ nhẹ hơn so với khi đứng ở một trong hai cực.
4. TRÁI ĐẤT ĐANG DI CHUYỂN
Có thể bạn cảm thấy mình đang đứng yên, nhưng thật ra bạn luôn di chuyển, mà lại còn di chuyển nhanh. Tuỳ vào nơi bạn đang đứng trên Trái Đất, bạn có thể đang xoay cùng Trái Đất với vận tốc 1000 dặm (~1609 km) trên giờ.
Người trên xích đạo di chuyển nhanh nhất, trong khi những người đứng ở Bắc Cực hoặc Nam Cực sẽ gần như đứng yên. (Tưởng tượng một quả bóng rổ xoay trên ngón tay bạn. Một điểm bất kỳ trên xích đạo của quả bóng sẽ đi được xa hơn trong một vòng quay so với một điểm ở gần ngón tay của bạn. Vì vậy điểm nằm trên xích đạo sẽ di chuyển nhanh hơn.)
5. TRÁI ĐẤT QUAY QUANH MẶT TRỜI
Trái Đất không chỉ tự quay, nó còn quay quanh mặt trời với vận tốc 107.826 km/giờ.
6. TRÁI ĐẤT CÓ TUỔI ĐỜI HÀNG TỶ NĂM
Các nhà nghiên cứu tính tuổi Trái Đất bằng cách xác định niên đại của những tảng đá già nhất trên hành tinh và những thiên thạch được phát hiện trên Trái Đất (thiên thạch và Trái Đất hình thành cùng lúc với nhau, khi hệ mặt trời đang hình thành). Kết quả là Trái Đất có tuổi đời khoảng 4,54 tỷ năm.
7. TRÁI ĐẤT ĐƯỢC TÁI CHẾ
Mặt đất ta đang đứng đã được tái chế. Chu trình của đá Trái Đất biến đá hoả sinh thành đá trầm tích, sau đó thành đá biến chất và quay ngược trở lại.
Chu trình này không phải là một vòng tròn hoàn hảo, nhưng cơ bản vận hành như sau: Mắc ma từ sâu trong Trái Đất tràn lên và cứng lại thành đá (đó là quá trình hoả sinh). Các quá trình kiến tạo nâng đá ấy lên bề mặt, khi đó sự xói mòn sẽ bào mòn đá dần. Những mảnh vụn này được bồi lắng và chôn vùi, và áp lực từ phía trên sẽ nén chúng thành đá trầm tích như sa thạch. Nếu đá trầm tích bị chôn sâu hơn nữa, chúng sẽ bị “nấu” thành đá biến chất dưới áp lực lớn và nhiệt độ cao.
Dĩ nhiên trong quá trình ấy, đá trầm tích có thể bị xói mòn thêm hoặc đá biến chất bị đẩy lên lại. Nhưng nếu đá biến chất bị kẹt trong vùng hút chìm (nơi một mảng lớp vỏ bị đẩy xuống mảng lớp vỏ khác), chúng có thể bị chuyển trở lại thành mắc ma.
8. ĐỘNG ĐẤT TRÊN MẶT TRĂNG
Mặt trăng của Trái Đất trông khá chết chóc và tĩnh lặng. Nhưng thực ra động đất trên mặt trăng luôn khiến mọi thứ rung lắc một chút. Động đất trên mặt trăng ít phổ biến và ít nghiêm trọng hơn trên Trái Đất. Tổng năng lượng địa chấn do mặt trăng giải phóng ít hơn khoảng 80 lần so với Trái Đất.
Động đất trên mặt trăng dường như có liên quan đến áp lực thuỷ triều và khoảng cách khác nhau giữa Trái Đất và mặt trăng. Động đất mặt trăng cũng thường xảy ra ở những nơi có độ sâu lớn, khoảng giữa bề mặt mặt trăng và tâm của nó.
9. CHILE CÓ ĐỘNG ĐẤT LỚN NHẤT
Chile có nhiều trận động đất lớn. Ảnh: Getty Images.
Tính đến tháng 3/2016, trận động đất lớn nhất ở Hoa Kỳ là trận động đất 9,2 độ richter tấn công Thái tử William Sound, Alaska, vào Thứ Sáu Tuần Thánh, ngày 28/3/1964.
Trận động đất lớn nhất thế giới là trận 9,5 độ richter ở Bio-Bio, Chile vào ngày 22/5/1960.
10. ĐIỂM NÓNG NHẤT LÀ Ở LIBYA
Ảnh: Jesse Allen, Trạm quan sát Trái Đất NASA.
Điểm nóng nhất Trái Đất là El Azizia, Libya. Tại đây nhiệt độ ghi nhận từ các trạm thời tiết cho thấy nó đạt 57,8 độ C vào ngày 13/9/1922. Có thể còn có những vị trí nóng hơn bên ngoài mạng lưới các trạm thời tiết.
11. NƠI LẠNH GIÁ NHẤT LÀ NAM CỰC
Có lẽ không mấy ngạc nhiên khi nơi lạnh nhất Trái Đất là ở châu Nam Cực, nhưng yếu tố làm lạnh lại có phần khó tin. Nhiệt độ vào mùa đông ở đó có thể hạ xuống dưới âm 73 độ C.
Nhiệt độ thấp nhất từng được ghi nhận trên Trên Đất đến từ Trạm Vostok của Nga. Tại đó ghi nhận nhiệt độ không khí giảm đến cái lạnh thấu xương âm 89,2 độ C vào ngày 21/7/1983.
12. NAM CỰC LÀ MỘT LỤC ĐỊA KHẮC NGHIỆT
Lục địa nằm ở phía nam này là nơi rất khắc nghiệt. Những chỏm băng Nam Cực chứa khoảng 70% lượng nước ngọt của Trái Đất và khoảng 90% băng của nó, mặc dù nó chỉ lục địa lớn thứ 5.
Bạn có biết thật ra Nam Cực được coi là một hoang mạc? Các khu vực nội địa chỉ nhận được lượng mưa 50 milimet mỗi năm (dĩ nhiên thường là tuyết).
13. NHỮNG MĂNG ĐÁ KHỔNG LỒ
Măng đá lớn nhất thế giới được tìm thấy ở động San Martin Infierno, Cuba. Măng đá khổng lồ này cao 67,2 mét. (Ảnh dưới là một măng đá ở tây bắc hang động bán đảo Yucata.)
14. TRỌNG LỰC KHÔNG ĐỀU
Vì Trái Đất không phải là một khối cầu hoàn hảo, nên khối lượng của nó cũng được phân bố không đồng đều. Và khối lượng không đồng đều nghĩa là trọng lực không đồng đều.
Một điểm bất thường bí ẩn về trọng lực là ở vịnh Hudson, Canada. Khu vực này có trọng lực thấp hơn so với những khu vực khác, và một nghiên cứu năm 2007 nhận thấy rằng các sông băng hiện đã tan chảy là căn nguyên.
Băng từng bao phủ khu vực này thời kỷ băng hà cuối cùng đã tan chảy từ lâu, nhưng Trái Đất vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi gánh nặng. Vì trọng lực trên một khu vực có tỷ lệ thuận với khối lượng trên khu vực ấy, và vết hằn của sông băng đã đẩy một phần khối lượng Trái Đất sang một bên, nên trọng lực ít mạnh hơn một chút ở vết hằn của tảng băng.
Sự biến dạng nhẹ của lớp vỏ lý giải 25% đến 45% hiện tượng trọng lực thấp bất thường; phần còn lại có thể là do lực kéo xuống của chuyển động mắc ma trong tầng manti (tầng ngay dưới lớp vỏ).
15. CỰC TỪ THAY ĐỔI
Trái Đất có từ trường là do đại dương kim loại lỏng và nóng chảy quanh lõi sắt rắn của nó, hay đó là hiện tượng mà các nhà địa vật lý khá chắn chắn là căn nguyên. Dòng chất lỏng này tạo ra các dòng điện, và các dòng điện tạo ra từ trường.
Từ đầu thế kỷ 19, cực bắc từ của Trái Đất đã di chuyển về hướng bắc hơn 1100 kilomet.
Tốc độ di chuyển đã tăng lên, ngày nay cực bắc từ di chuyển về hướng bắc khoảng 64 km mỗi năm, trong khi ở thế kỷ 20 ước tính chỉ có 16 km mỗi năm.
16. SỰ ĐẢO CỰC
Trên thực tế, suốt 20 triệu năm qua, hành tinh của chúng ta đã định hình nên một mô hình đảo cực cứ khoảng mỗi 200.000 đến 300.000 năm. Tuy nhiên tính đến năm 2012, thời gian đã dài hơn 2 lần kể từ lần đảo cực cuối cùng.
Những lần đảo cực này không phải thay đổi trong tích tắc, mà nó xảy ra hơn hàng trăm hoặc hàng ngàn năm. Trong khoảng thời gian dài này, các cực từ bắt đầu di chuyển xa khỏi khu vực quanh cực quay (trục mà Trái Đất chúng ta tự quay quanh), và cuối cùng là tráo đổi vị trí.
17. SỰ TRANH ĐUA CHO NGÔI VỊ NGỌN NÚI CAO NHẤT
Danh hiệu ngọn núi cao nhất thuộc về đỉnh Everest hoặc Mauna Kea. Đỉnh Everest cao hơn bất kỳ ngọn núi nào nếu tính từ mực nước biển, với chiều cao 8848 mét. Tuy nhiên khi đo từ chân núi đến đỉnh, Mauna Kea sẽ giành lấy danh hiệu với chiều cao 17.170 mét.
Dưới đây là một số kích thước chi tiết của Mauna Kea: Điểm cao nhất cách mực nước biển 4170 m; hai sườn của Mauna Loa tiếp tục “cao” thêm 5000 m bên dưới mực nước biển đến đáy biển; và phần trung tâm núi lửa đã khiến đáy biển lõm thêm 8000 m theo hình nón ngược, phản ánh trắc diện của núi lửa phía trên nó.
18. TRÁI ĐẤT TỪNG CÓ HAI MẶT TRĂNG?
Hình minh hoạ máy tính này mô phỏng một vụ va chạm giữa mặt trăng của Trái Đất và một mặt trăng đồng hành rộng 750 dặm và bằng khoảng 4% khối lượng mặt trăng. Sự bồi tụ muộn và chậm này có thể giải thích cho những cao nguyên xa xôi ở mặt trăng. Ảnh: Martin Jutzi and Erik Asphaug.
Trái Đất có thể từng có hai mặt trăng. Mặt trăng thứ hai còn trẻ, rộng khoảng 1200 km, có thể đã quay quanh Trái Đất trước khi nó va vào mặt trăng còn lại một cách thảm khốc. Sự va chạm kinh thiên động địa đó có thể giải thích vì sao hai mặt của mặt trăng còn tồn tại rất khác nhau.
19. CHÚNG TA CÓ THỂ VẪN CÒN MẶT TRĂNG THỨ HAI?
Một số nhà khoa học khẳng định Trái Đất vẫn có hai mặt trăng. Luôn có một tảng đá ngoài không gian rộng ít nhất 1 mét quay quanh Trái Đất. Chúng không phải luôn là cùng một tảng đá, mà là một tập hợp “các mặt trăng tạm thời” luôn thay đổi.
Mô hình lý thuyết của họ cho rằng lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ giữ lại các tiểu hành tinh khi chúng bay qua gần chúng ta trong lúc quay quanh mặt trời; khi một trong các tảng đá vũ trụ này bị hút vào, nó thường quay 3 lần hình dạng bất thường xung quanh Trái Đất, ở lại với chúng ta khoảng 9 tháng rồi văng ra.
20. ĐÁ BIẾT ĐI
Đá có thể đi trên Trái Đất, ít nhất là chúng biết đi ở lòng hồ phẳng như bánh kếp Racetrack Playa ở Thung Lũng Chết. Ở đó, một cơn bão hoàn hảo thỉnh thoảng có thể làm di chuyển đá nặng hàng chục kilogam. Rất có thể những tảng đá bao phủ băng ấy bị nước tan chảy từ các ngọn đồi phía trên hồ tạm làm ngập nước. Khi mọi thứ đều đẹp đẽ và nhẵn nhụi, một cơn gió mạnh thổi đến sẽ làm di chuyển hòn đá.
21. NGƯỜI LEO NÚI EVEREST KHÔNG CẦN BÌNH OXI
Ngày 8/5/1978, hai nhà leo núi Reinhold Messner và Peter Habeler đã trở thành những người đầu tiên chinh phục Everest mà không cần bình oxi. Messner miêu tả cảm nhận của mình khi lên đến đỉnh là: “Tôi không khác gì một lá phổi teo tóp thở hổn hển, lơ lửng giữa sương mù và những đỉnh núi.”
22. SỐNG NÚI GIỮA ĐẠI DƯƠNG LÀ DÃY NÚI DÀI NHẤT
Để xác định dãy núi dài nhất thế giới bạn sẽ phải nhìn xuống, rất sâu bên dưới. Nơi đó được gọi là sống núi giữa đại dương, và dãy núi lửa ngầm ấy trải dài 65.000 kilomet. Nó cao hơn đáy biển trung bình 5,5 kilomet.
Khi dung nham phun trào từ đáy biển, nó tạo ra lớp vỏ dày hơn, bồi đắp vào dãy núi này, vốn trải dài khắp địa cầu.
23. CÁC RẠN SAN HÔ LÀ CẤU TRÚC SỐNG LỚN NHẤT
Các rạn san hô hỗ trợ nhiều loài nhất tính trên mỗi đơn vị diện tich so với bất kỳ hệ sinh thái nào khác trên hành tinh, sánh ngang với những rừng mưa. Và dù chúng bao gồm những polyp san hô tí hon, nhưng những rạn san hô gộp lại là những cấu trúc sống lớn nhất trên Trái Đất, một quần xã các sinh vật gắn bó với nhau, có cả một số sinh vật còn quan sát được từ ngoài không gian.
24. RÃNH VỰC MARIANA LÀ ĐỊA ĐIỂM SÂU NHẤT
Ta có thể xuống sâu bao nhiêu? Theo NOAA, địa điểm sâu nhất dưới đáy biển nằm ở Vực Mariana, sâu 11.033 mét bên dưới mực nước biển. Điểm thấp nhất trên Trái Đất không bị đại dương bao phủ thấp hơn mực nước biển 2.555 mét, nhưng may mắn là ta vẫn có thể đi bộ ở đó: Địa điểm đó nằm ở Vực băng ngầm Bentley, Nam Cực, bị chôn vùi dưới rất nhiều lớp băng.
25. BIỂN CHẾT LÀ ĐỊA ĐIỂM THẤP NHẤT TRÊN ĐẤT LIỀN
Tuy nhiên địa điểm thấp nhất trên đất liền lại khá dễ tiếp cận. Đó là Biển Chất nằm giữa Jordan, Israel và Bờ Tây. Bề mặt của hồ siêu mặn này thấp hơn mực nước biển 427 mét.
Dịch bởi Kenhsinhvien.vn
(Theo Live Science)
(Theo Live Science)
