nguyenquanghuytt
Banned
- Tham gia
- 17/11/2015
- Bài viết
- 0
Tem thư, còn gọi là tem bưu chính, tem (bắt nguồn từ tiếng Pháp: timbre), còn gọi là bưu hoa, thường là một mảnh giấy hình chữ nhật, dùng để trả phí cho dịch vụ bưu chính.
Tiền thân của tem thư
Vào năm 1653 người quản lý Bưu điện Paris (Pháp), Jean-Jacques Renouard de Villayer, đã cho ra đời billet de port payé, một mảnh giấy dùng làm cước phí trong bưu chính. Vì không có mặt phủ keo nên phải dùng kẹp hay dây để gắn mảnh giấy này vào thư. Không còn một bản nào còn tồn tại cho đến ngày nay.
Ở Anh cũng có những bắt đầu tương tự. Hệ thống sử dụng 1 loại tem cho tất cả các thư trong địa phương do William Dockwra và Robert Murray của London Penny Post phát triển từ năm 1680 đã thành công đến mức làm cho Công tước xứ York (Duke of York) phải quan tâm là độc quyền về bưu điện của ông sẽ bị chấm dứt. Do những khiếu nại của công tước nên London Penny Post phải ngưng hoạt động sau 2 năm và được nhập vào General Post Office. Ngày nay vài con tem hình tam giác (triangular postmark) của London Penny Post vẫn còn trong cơ quan lưu trữ văn thư, người ta vẫn nghĩ rằng còn có bốn con tem này do cá nhân sở hữu.
Đầu thế kỷ thứ 19 vài thành phố đã có loại phong bì dùng để gửi thư trong thành phố có thể được xem là tiền thân của loại phong bì đã được in sẵn tem. Tại Sardinia(Ý) năm 1818 đã có một loại giấy của bưu điện có đóng dấu bưu phí trước (carte postale bollata), các bưu thiếp dùng để cho người đọc trả lời kèm theo trong các báo tại Anh vào khoảng năm 1818 cũng đã được trả bưu phí trước. Các tờ thư (letter sheets) phát hành vào năm 1838 tại Sydney (Úc) cũng được coi là bưu phẩm có đính kèm sẵn cước phí (postal stationery) đầu tiên.
Con tem đầu tiên ra đời
Trước khi có sáng chế về tem thư, thật khó khăn để gửi đi một lá thư đến một nơi khác. Vấn đề càng phức tạp hơn khi lá thư phải đi qua nhiều nước. Rowland Hill, một giáo viên người Anh nghĩ ra chiếc tem thư có keo dính mặt sau. Người gửi thư phải trả tiền cho phần đường mà lá thư vượt qua. Người nhận thư không phải trả tiền gì cả vì tiền gửi thư đã được trả trước rồi.
Ý tưởng cơ bản của phát minh tem thư là không thu cước phí từ người nhận nữa mà là từ người gửi. Khái niệm Hệ thống "trả tiền trước" đầu tiên ra đời. Ngoài ra, đi cùng với phát minh tem thư là việc đơn giản hóa và giảm cước bưu chínhvì thế trao đổi thư từ không còn là dành riêng cho giới nhà giàu nữa.
Năm 1836 người Áo Laurenz Koschier tại Laibach đề nghị với chính phủ Áo đưa tem thư vào sử dụng để đơn giản hóa hệ thống bưu cục. Người bán sách ở Scotland, James Chalmers, đưa ra một đề nghị tương tự vào năm 1838. Sir Rowland Hill, là người được chính phủ Anh giao nhiệm vụ cải cách hệ thống bưu cục năm 1835, có lẽ đã lãnh nhận đề nghị này và đưa vào chương trình cải cách của ông. Ông được coi như là người phát minh ra tem thư.
Rowland Hill phải chịu trách nhiệm về mẫu thiết kế cho hai con tem đầu tiên. Rất nhiều bản phác thảo thiết kế được gửi đến đều bị Rowland Hill từ chối. Cuối cùng ông phải lấy bản vẽ của đồng tiền kỷ niệm từ năm 1837: Con tem với giá mặt 1 penny mang chân dung nữ hoàng Victoria I trên nền đen và giá mặt 2 penny trên nền xanh nước biển. Con tem đầu tiên dán bằng keo được phát hành lần đầu tiên vào ngày 6 tháng 5 năm 1840 tại Anh theo đề nghị của Rowland Hill, và con tem màu xanh phát hành sau đó hai ngày. Do có trị giá là một penny nên giới sưu tầm tem thư gọi con tem đầu tiên là con tem Penny Đen (Penny Black). Henry Corbald là người đúc bản in cho hai con tem đầu tiên này. Nhà in Perkins, Bacon Petch được giao nhiệm vụ in ấn.
Penny Black
Penny Blue
tem xưa, tem thư, sưu tầm tem xưa, tiền thân của tem thư, lịch sử tem thư,
con tem Số Một Đen đầu tiên của Đức
Tiếp đó không lâu đã xuất hiện các loại tem thư khác ví dụ như con tem thư đầu tiên dùng để gửi báo ở Áo vào năm 1851. Con tem được phát hành nhân dịp khai mạc tuyến tàu hỏa đầu tiên ở Peru trong 4/ 1871 được xem là con tem đặc biệt đầu tiên. Thế nhưng không phải tất cả các nhà sử học đều đồng ý với quan điểm này.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
tem xưa, tem thư, lịch sử tem thư, sưu tầm tem,
danh mục tem, danh mục tem thế giới, danh mục tem việt nam cộng hòa, tem xưa, sưu tầm tem xưa,
Đi kèm theo việc tem thư lan truyền đi nhanh chóng không chỉ có các hiện tượng tốt. Càng ngày có nhiều người làm giả tem thư vì sẽ mang lại nhiều lợi tức.
Trong thời gian ngắn sau khi các con tem đầu tiên được đưa vào sử dụng, vào 6/ 5/ 1840, đã xuất hiện tem giả. Có nhiều hình thức giả mạo một phần các con tem có giá trị trong bưu điện, tức là con tem thật chỉ được sửa đổi vài phần để tăng giá trị của nó lên. Ví dụ như là thay đổi màu bằng các phương pháp hóa học hay dùng các thủ thuật thay đổi con số để làm giả một con tem có giá trị cao hơn.
Có khi người ta dùng các con tem chết (tem đã dùng, có đóng dấu) và bằng phương pháp thủ công cực nhọc để từ 2 (hay nhiều) con tem này làm ra một con tem sống (mới, chưa dùng). Dấu đóng của bưu điện được tẩy xóa đi bằng phương pháp hóa học.
Tem có và không có vạch sơn (1901)
Cơ quan quản lý bưu điện cũng đã sớm có nhiều cách nhằm chống lại việc giả mạo tem thư. Biện pháp chống lại việc giả mạo tem thư là hình in chìm trên giấy đã được áp dụng cho các con tem đầu tiên của thế giới theo lời đề nghị của Rowland Hill.
Vài nước sử dụng loại giấy đặc biệt để sản xuất tem. Loại giấy này bột giấy được pha thêm sợi tơ lụa thường có nhiều màu mà sau này có thể nhìn thấy trên giấy. Trong một vài đợt phát hành tem người ta đặt kèm vào giấy còn ướt sợi tơ có màu. Biện pháp bảo vệ này được áp dụng trong các đợt phát hành tem của các vương quốc Đức Bayern và Württemberg và ở Thụy Sĩ. Giấy có màu cũng làm cho việc giả mạo khó khăn hơn. Nếu giấy chỉ có màu trên một mặt người ta gọi đó là giấy nhuộm. Biện pháp bảo vệ này được áp dụng ví dụ như cho các con tem đầu tiên của Bayern. Tại Áo tem có thêm một vạch sơn bóng để chống lại việc tẩy xóa dấu bưu điện để sử dụng lại con tem.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
tem xưa, sưu tầm tem xưa, tem thư, tem cổ,
Tem thư làm phương tiện tuyên truyền
Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất tem thư bắt đầu được sử dụng như là một phương tiện tuyên truyền. Các quốc gia đang có chiến tranh giả mạo tem thư theo hai cách khác nhau để gây thiệt hại cho đối phương. Cách thứ nhất người ta sẽ giả mạo thật giống tem của đối phương rồi lợi dụng bưu điện của đối phương gửi đi các tuyên truyền. Việc vài cá nhân mua một số lượng lớn tem thư nhất là trong lúc đang có chiến tranh sẽ không giấu được đối phương. Cách thứ hai nội dung hay hình ảnh của con tem bị thay đổi đi theo các mục đích tuyên truyền. Ví dụ như sửa dòng chữ "Deutsches Reich" (Đế chế Đức) lại là "Futsches Reich" (Đế chế sụp đổ). Loại giả mạo này phổ biến nhiều nhất là trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
Con tem Áo 10 Heller
Không những chỉ có các kẻ thù của một quốc gia xem tem thư như là một phương tiện tuyên truyền lý tưởng. Một số các quốc gia khác như Đế chế Đức phát xít hay Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên và Cộng hoà Dân chủ Đức cũng sử dụng các chủ đề trên tem thư để làm nơi tuyên truyền.
Kinh doanh tem thư hiện đại
Từ khi máy đóng dấu tem được đưa vào sử dụng trong doanh nghiệp cũng như trong bưu điện, tem được dùng ngày càng ít đi. Nhất là khi điện thoại và thư điện tử phổ biến rộng rãi người dân cũng ngày càng ít khi dùng đến tem thư. Một số nước hầu như chỉ phát hành tem thư dành cho dân sưu tập, vì đó là một nguồn thu ngân sách đáng kể, hơn nữa lại là bằng ngoại tệ.
Tại Đức bắt đầu từ năm 2002 người ta đã có thể in tem từ Internet bằng phần mềm STAMPIT của Bưu điện Đức. Gần đây việc nới lỏng độc quyền vận chuyển thư (của bưu điện nhà nước), một biện pháp trong cải tổ bưu chính, đã cho phép các doanh nghiệp cá nhân có thể tự phát hành tem thư. Năm 2004 Công ty cổ phần PIN ở Berlin (Đức) cho ra đời tem thư mang chủ đề về Abrafaxe, một nhân vật anh hùng trong loạt truyện khôi hài thời Cộng hoà Dân chủ Đức.
Con tem của STAMPIT
Từ năm 2003, Bưu điện Hà Lan và Phần Lan (tại Phần Lan thoạt tiên chỉ dành cho các công ty) đã đưa vào sử dụng loại tem do chính khách hàng tự thiết kế lấy bằng cách có thể in một tấm ảnh, bản vẽ hay biểu trưng trên một khung được quy định trước. Ở Áo ngay từ năm 2003 người ta cũng đã có thể yêu cầu in tem thư riêng của mình với số lượng tối thiểu là 200 con tem.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
đỉnh cao của tem thư, tem xưa, tem thư, sưu tầm tem xưa,
Hình dáng
Tem thư thông dụng thường có hình chữ nhật vì hình chữ nhật cho phép sắp xếp tem trên giấy in tốt nhất. Hình vuông ít hơn, ngoài ra các tem hình tam giác cũng xuất hiện khá sớm, được biết đến nhiều nhất là con tem Mũi Hảo Vọng. Những năm gần đây nhiều quốc gia đã phát hành tem có nhiều hình dạng khác nhau và nhiều nhất là hình tròn, cộng hòa Sierra Leone là nước được nhiều người sưu tập tem biết đến vì hay phát hành tem có những dạng đặc biệt như trái cây, huy hiệu, bản đồ,chim hay hình trái dừa. Quốc gia Pháp đã phát hành nhiều tem hình trái tim; Bưu chính Nga có tem năm mới hình quạt, mỗi tờ tem là hình tròn được chia làm tám con tem, mới trông như hộp pho-mai vậy.
Tem Mũi Hảo Vọng
Răng cưa
Những con tem thư đầu tiên không có răng cưa, nhân viên bưu cục dùng kéo để cắt rời từng con tem. Người Anh Henry Archer là người đầu tiên tìm cách tốt hơn là dùng kéo để tách rời các con tem. Trước tiên ông làm một máy đục lỗ dùng dao. Máy này dùng các dao nhỏ đặt cạnh nhau rạch khía có khoảng cách đều giữa những con tem. Các con tem được rạch khía xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1848 ở các quầy bưu điện. Thế nhưng Henry Archer vẫn chưa hoàn toàn bằng lòng với chiếc máy của ông. Trong thời gian ngắn ông thay thế các con dao bằng kim đục lỗ. Máy tách rời tem này được các nhân viên bưu cục ủng hộ và sau khi tem có răng cưa được phát hành tại Anh nhiều bưu điện của các quốc gia khác đã áp dụng cải tiến này.
Con tem có răng cưa đầu tiên
Nguyên liệu
Nguyên liệu dùng để in tem là một loại giấy được sản xuất đặc biệt chỉ dùng để in tem. Có giấy chứa chất phát quang nhằm để chống giả mạo và để cho các máy đóng dấu tự động nhận ra vị trí của con tem cần đóng dấu trên phong bì. Một số bưu điện còn sử dụng vải hay gỗ, bưu điện Thụy Sĩ đã dùng hai nguyên liệu này phát hành tem chỉ dành riêng bán cho người sưu tập tem. Vương quốc Bhutan, phát hành tem riêng từ năm 1955, còn đưa ra cả tem dưới dạng đĩa hát thật có thể hát được một mặt, có đường kính từ 68 mm đến 100 mm. Cộng hòa Burundi nhân dịp kỷ niệm ngày độc lập lần thứ 3 đã phát hành nhiều loại tem trên vàng được dát mỏng.
Tem lỗi
Mặc dù được in thử nhiều lần và được kiểm tra kỹ lưỡng song vẫn có tem bị in hỏng. Loại tem này thường chỉ được những người sưu tập tem chú ý đến. Nổi tiếng nhất trong loại tem lỗi này là con tem 3 skilling vàng (Gul tre skilling banco) của Thụy Điển, được biết chỉ còn có một con, và con tem Jenny ngược đầu (Inverted Jenny) của Mỹ từ năm 1918.
Jenny in ngược
Tem in nổi
Loại này hiếm thấy nhưng thay vì in màu thường, con tem được in màu và nổi (người mù có thể sờ thấy các vân nổi của hình in trên con tem.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
đặt điểm tem thư, tem in nổi, tem lỗi, tem dị hình,
Tem công vụ
Tem công vụ là loại tem chỉ được dùng trong các cơ quan hay công sở dùng để gửi bưu phẩm hay bưu kiện mang tính chất công vụ. Vì thế các loại tem này không được bán tại các quầy bưu cục.
Một trong những con tem Việt Nam đầu tiên (Tem giấy dó) được phát hành năm 1949.
Con tem công vụ đầu tiên phát hành tại Ấn Độ, vào thời gian đó Ấn Độ vẫn còn là thuộc địa của Đế quốc Anh, được phát hành vào năm 1866. Tại Đức con tem công vụ đầu tiên được phát hành vào năm 1920, sau Chiến tranh thế giới thứ hai bị bãi bỏ. Áo chỉ có tem công vụ trong thời gian bị Đức quốc xã chiếm đóng (từ 1938 đến 1945). Thụy Sĩ phát hành tem công vụ từ 1918 đến 1945, ở Liechtenstein từ năm 1932. Việt Nam phát hành bộ tem công vụ (hay còn gọi là sự vụ) đầu tiên vào 7/ 1953 với giá mặt tính bằng Kg thóc.
Bộ tem sự vụ (công vụ) đầu tiên của Việt Nam mang tên "Sản xuất, tiết kiệm (bộ 2)"
Tem máy bay
Tem máy bay chỉ dùng để gửi bưu phẩm bằng đường hàng không. Đa số các quốc gia đều có phát hành tem máy bay vì việc vận chuyển bưu phẩm bằng máy bay vào đầu thế kỷ 20 là một sự kiện đặc biệt.
Thụy Sĩ và Đức phát hành con tem máy bay đầu tiên vào năm 1912. Tại Áo con tem máy bay đầu tiên được phát hành trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, vào 10/3/1918. Việt Nam phát hành bộ tem máy bay đầu tiên vào ngày 8/3/1952.
Tem máy bay Áo
Bộ tem máy bay "Hàng Không Bưu Chính" đầu tiên của Việt Nam thời Quốc gia Việt Nam (còn gọi là Việt Nam Cộng Hòa).
Đa số các quốc gia ở châu Âu đều bỏ loại tem này sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Các con tem bình thường từ đấy được phép dùng để gửi thư bằng đường hàng không.
Tem phạt
Nhiều nước trên thế giới đã và vẫn đang phát hành tem phạt để thanh toán tiền cho những thư dán không đủ bưu phí. Tem phạt được dán lên thư trước khi đưa đến người nhận và người phát thư sẽ thu lệ phí này.
Tại Áo, tem phạt được phát hành đầu tiên từ năm 1894 và chỉ được bãi bỏ khi đồng Euro được đưa vào sử dụng năm 2002. Đức chưa từng phát hành tem phạt. Thụy Sĩ phát hành tem phạt từ năm 1878 nhưng đã ngưng phát hành ngay từ năm 1938. Liechtenstein sử dụng tem phạt của Áo cho đến khi tách ra khỏi hệ thống quản lý bưu điện Áo vào năm 1920. Sau khi độc lập bưu điện trước tiên Liechtenstein phát hành tem phạt bằng tiền Áo và sau này là tiền Thụy Sĩ cho đến năm 1940 mới chấm dứt. Việt Nam phát hành bộ tem phạt đầu tiên vào ngày 16/6/1952, cũng gọi là Tem Thiếu Cước.
Bộ tem phạt đầu tiên của Việt Nam mang tên "Con Lân" thời Quốc gia Việt Nam
Tem sống
Tem sống là tem chưa được sử dụng để gửi postcard hoặc gửi thư,...hay chưa bị hủy bởi cơ quan bưu chính và có giá trị về mặt tài chính và mặt sưu tập rất cao. Tem sống được dùng để thanh toán cước phí bưu chính (dán lên phong bì để gửi thư) nên in tem cũng được bảo vệ và kiểm tra cẩn thận giống như tiền giấy.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
tem công vụ, tem máy bay, tem phạt, tem sống,
Cơ quan Bưu chính Hoa Kỳ (USPS) giữ bản quyền đối với thiết kế tem bưu chính, phong bì có tem, bưu thiếp có tem, phong bì dùng luôn (aerogram), bưu thiếp kỷ niệm và các vật phẩm sưu tập tem khác, phát hành từ ngày 1/1 /1978, nhưng cho phép sử dụng cho mục đích biên tập trong báo, tạp chí, sách, tổng mục tem và album tem.
Bản quyền của tem thư thuộc về cơ quan bưu chính phát hành con tem đó. Mặc dù vậy thường vẫn được phép sao chép, thiết kế lại. Nhưng nếu không sao chép lại cả con tem mà chỉ sao chép lại toàn phần hay một phần các hình ảnh thiết kế trên con tem thì vẫn có thể vi phạm bản quyền của người thiết kế.
Ảnh chụp lại tem Đức
Việc in hình tem trên sách hay đưa lên trang web được các cơ quan quản lý bưu chính chấp nhận ở nhiều mức độ khác nhau. Nếu bưu điện của Quần đảo Faroe cho phép sao chép lại các tem thư không cần phải thay đổi gì thì việc chụp lại tem thư của Bưu điện Đức chỉ cho phép trong giới hạn nhất định: Các hình chụp lại tem thư phải lớn hơn ít nhất là 25% hay nhỏ hơn ít nhất là 10% so với nguyên bản, hay hình in lại phải có một vạch đen chéo qua góc (phương pháp này được đa số các cơ quan bưu chính trên thế giới công nhận.). Bộ Bưu chính Viễn thông Việt Nam quy định hình in lại tem thư phải có chữ Specimen lên tem hoặc có vạch đen chéo lên giá mặt tem.
Hình màu của tem sống phải nhỏ hơn 75% hoặc lớn hơn 150% kích thước con tem. Hình màu của tem chết và hình đen trắng (tem sống hoặc chết) có kích thước tùy ý.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
luật về tem thư, tam bưu chính, tem sưu tầm, tem thư, tem xưa,
Tiền thân của tem thư
Vào năm 1653 người quản lý Bưu điện Paris (Pháp), Jean-Jacques Renouard de Villayer, đã cho ra đời billet de port payé, một mảnh giấy dùng làm cước phí trong bưu chính. Vì không có mặt phủ keo nên phải dùng kẹp hay dây để gắn mảnh giấy này vào thư. Không còn một bản nào còn tồn tại cho đến ngày nay.
Ở Anh cũng có những bắt đầu tương tự. Hệ thống sử dụng 1 loại tem cho tất cả các thư trong địa phương do William Dockwra và Robert Murray của London Penny Post phát triển từ năm 1680 đã thành công đến mức làm cho Công tước xứ York (Duke of York) phải quan tâm là độc quyền về bưu điện của ông sẽ bị chấm dứt. Do những khiếu nại của công tước nên London Penny Post phải ngưng hoạt động sau 2 năm và được nhập vào General Post Office. Ngày nay vài con tem hình tam giác (triangular postmark) của London Penny Post vẫn còn trong cơ quan lưu trữ văn thư, người ta vẫn nghĩ rằng còn có bốn con tem này do cá nhân sở hữu.
Đầu thế kỷ thứ 19 vài thành phố đã có loại phong bì dùng để gửi thư trong thành phố có thể được xem là tiền thân của loại phong bì đã được in sẵn tem. Tại Sardinia(Ý) năm 1818 đã có một loại giấy của bưu điện có đóng dấu bưu phí trước (carte postale bollata), các bưu thiếp dùng để cho người đọc trả lời kèm theo trong các báo tại Anh vào khoảng năm 1818 cũng đã được trả bưu phí trước. Các tờ thư (letter sheets) phát hành vào năm 1838 tại Sydney (Úc) cũng được coi là bưu phẩm có đính kèm sẵn cước phí (postal stationery) đầu tiên.
Con tem đầu tiên ra đời
Trước khi có sáng chế về tem thư, thật khó khăn để gửi đi một lá thư đến một nơi khác. Vấn đề càng phức tạp hơn khi lá thư phải đi qua nhiều nước. Rowland Hill, một giáo viên người Anh nghĩ ra chiếc tem thư có keo dính mặt sau. Người gửi thư phải trả tiền cho phần đường mà lá thư vượt qua. Người nhận thư không phải trả tiền gì cả vì tiền gửi thư đã được trả trước rồi.
Bưu điện Anh chính thức ra mắt con tem bưu chính đầu tiên vào năm 1840. Tem thư trở nên phổ biến tức thì ở Anh. Những quốc gia khác cũng nhanh chóng phát hành tem thư cho nước mình. Tuy vậy, vẫn có nhiều rắc rối về thư từ quốc tế. Một số nước không muốn nhận thư có dán tem của nước khác. Cuối cùng, vào năm 1874, nước Đức đã tổ chức Hệ thống Bưu chính Thế Giới (UPS), văn phòng được đặt tại Thuỵ Sĩ. Ngày nay, tất cả các nước trên thế giới đều là thành viên của tổ chức này. Mỗi nước trong tổ chức UPS đồng ý nhận thư với bưu phí đã được thanh toán ở các nước thành viên khác.Ý tưởng cơ bản của phát minh tem thư là không thu cước phí từ người nhận nữa mà là từ người gửi. Khái niệm Hệ thống "trả tiền trước" đầu tiên ra đời. Ngoài ra, đi cùng với phát minh tem thư là việc đơn giản hóa và giảm cước bưu chínhvì thế trao đổi thư từ không còn là dành riêng cho giới nhà giàu nữa.
Năm 1836 người Áo Laurenz Koschier tại Laibach đề nghị với chính phủ Áo đưa tem thư vào sử dụng để đơn giản hóa hệ thống bưu cục. Người bán sách ở Scotland, James Chalmers, đưa ra một đề nghị tương tự vào năm 1838. Sir Rowland Hill, là người được chính phủ Anh giao nhiệm vụ cải cách hệ thống bưu cục năm 1835, có lẽ đã lãnh nhận đề nghị này và đưa vào chương trình cải cách của ông. Ông được coi như là người phát minh ra tem thư.
Penny Black
Penny Blue
tem xưa, tem thư, sưu tầm tem xưa, tiền thân của tem thư, lịch sử tem thư,
TEM THƯ LAN TRUYỀN RỘNG RÃI
Sau một thời gian ngắn sau khi hai con tem đầu tiên của thế giới thuộc Anh được phát hành các lãnh thổ và các nước khác đã làm theo. Năm 1841 và 1842 một số tem ở địa phương được phát hành tại Mỹ. Tiếp theo là các con tem của Brasil và hai tiểu bang của Thụy Sĩ: Genf và Zürich . Con tem Đức đầu tiên là Số Một Đen (Der Schwarzer Eins) được vương quốc Bayern phát hành vào 1/ 11/ 1849. Tiếp đó là các Vương quốc Phổ, vương quốc Đức Hannover, Sachsen và Schleswig-Holstein vào năm 1850. Con tem đầu tiên của Áo được phát hành vào 1/ 6/ 1850 và cũng có giá trị ở Liechtenstein.
con tem Số Một Đen đầu tiên của Đức
Tiếp đó không lâu đã xuất hiện các loại tem thư khác ví dụ như con tem thư đầu tiên dùng để gửi báo ở Áo vào năm 1851. Con tem được phát hành nhân dịp khai mạc tuyến tàu hỏa đầu tiên ở Peru trong 4/ 1871 được xem là con tem đặc biệt đầu tiên. Thế nhưng không phải tất cả các nhà sử học đều đồng ý với quan điểm này.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
tem xưa, tem thư, lịch sử tem thư, sưu tầm tem,
TEM THƯ TRỞ THÀNH VẬT PHẨM SƯU TẦM
Cùng với việc tem thư mở rộng đi khắp thế giới, sưu tập tem cũng trở thành phổ biến ở tất cả các quốc gia. Quyển album sưu tập tem đầu tiên được phát hành vào năm 1860. Ngay năm sau đó tiền thân của cuốn tổng mục tem ngày nay cũng đã ra đời. Năm 1862 là năm tờ báo chuyên về sưu tập tem đầu tiên ra đời. Đấy là tờ The Monthly Advertiser, phát hành lần đầu tiên vào 15/ 12/ 1862 tại xứ sở nơi tem thư ra đời (Anh). Tiếp đó hiệp hội những người sưu tập tem và sự kiện tổ chức đặc biệt dành cho những người chơi tem ra đời ngày càng nhiều. Ngay trong năm 1856 đã có nhiều cuộc gặp gỡ của những người sưu tập tem tại Mỹ. Năm 1866 hội những người sưu tập tem đầu tiên, Excelsior Stamp Association, được thành lập tại Mỹ. Tiếp theo đó là Royal Philatelic Society được thành lập tại Luân Đôn năm 1869.
Trang bìa cuốn tổng mục tem Scott năm 1868
danh mục tem, danh mục tem thế giới, danh mục tem việt nam cộng hòa, tem xưa, sưu tầm tem xưa,
TEM THƯ GIẢ XUẤT HIỆN
Đi kèm theo việc tem thư lan truyền đi nhanh chóng không chỉ có các hiện tượng tốt. Càng ngày có nhiều người làm giả tem thư vì sẽ mang lại nhiều lợi tức.
Trong thời gian ngắn sau khi các con tem đầu tiên được đưa vào sử dụng, vào 6/ 5/ 1840, đã xuất hiện tem giả. Có nhiều hình thức giả mạo một phần các con tem có giá trị trong bưu điện, tức là con tem thật chỉ được sửa đổi vài phần để tăng giá trị của nó lên. Ví dụ như là thay đổi màu bằng các phương pháp hóa học hay dùng các thủ thuật thay đổi con số để làm giả một con tem có giá trị cao hơn.
Có khi người ta dùng các con tem chết (tem đã dùng, có đóng dấu) và bằng phương pháp thủ công cực nhọc để từ 2 (hay nhiều) con tem này làm ra một con tem sống (mới, chưa dùng). Dấu đóng của bưu điện được tẩy xóa đi bằng phương pháp hóa học.
Tem có và không có vạch sơn (1901)
Cơ quan quản lý bưu điện cũng đã sớm có nhiều cách nhằm chống lại việc giả mạo tem thư. Biện pháp chống lại việc giả mạo tem thư là hình in chìm trên giấy đã được áp dụng cho các con tem đầu tiên của thế giới theo lời đề nghị của Rowland Hill.
Vài nước sử dụng loại giấy đặc biệt để sản xuất tem. Loại giấy này bột giấy được pha thêm sợi tơ lụa thường có nhiều màu mà sau này có thể nhìn thấy trên giấy. Trong một vài đợt phát hành tem người ta đặt kèm vào giấy còn ướt sợi tơ có màu. Biện pháp bảo vệ này được áp dụng trong các đợt phát hành tem của các vương quốc Đức Bayern và Württemberg và ở Thụy Sĩ. Giấy có màu cũng làm cho việc giả mạo khó khăn hơn. Nếu giấy chỉ có màu trên một mặt người ta gọi đó là giấy nhuộm. Biện pháp bảo vệ này được áp dụng ví dụ như cho các con tem đầu tiên của Bayern. Tại Áo tem có thêm một vạch sơn bóng để chống lại việc tẩy xóa dấu bưu điện để sử dụng lại con tem.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
tem xưa, sưu tầm tem xưa, tem thư, tem cổ,
ĐỈNH CAO CỦA TEM THƯ
Vào khoảng thời gian chuyển tiếp giữa hai thế kỷ, những năm 1900, trước Chiến tranh thế giới thứ nhất, sự lan truyền tem thư đạt đến đỉnh cao. Xe lửa liên tục được mở rộng, nhờ vào đấy tem thư đã trở thành vật truyền thông quan trọng. Số lượng mỗi đợt phát hành tăng vọt, ví dụ như hai con tem quan trọng nhất của Áo, tem 5 và 10 Heller của năm 1908 đạt số lượng phát hành mỗi loại trên 3 tỉ. Nhưng các con tem này chỉ được sử dụng trong phần lãnh thổ Áo của Đế quốc Áo-Hung vì Hung phát hành tem riêng của mình từ khi có Hiệp định năm 1867.
Tem thư làm phương tiện tuyên truyền
Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất tem thư bắt đầu được sử dụng như là một phương tiện tuyên truyền. Các quốc gia đang có chiến tranh giả mạo tem thư theo hai cách khác nhau để gây thiệt hại cho đối phương. Cách thứ nhất người ta sẽ giả mạo thật giống tem của đối phương rồi lợi dụng bưu điện của đối phương gửi đi các tuyên truyền. Việc vài cá nhân mua một số lượng lớn tem thư nhất là trong lúc đang có chiến tranh sẽ không giấu được đối phương. Cách thứ hai nội dung hay hình ảnh của con tem bị thay đổi đi theo các mục đích tuyên truyền. Ví dụ như sửa dòng chữ "Deutsches Reich" (Đế chế Đức) lại là "Futsches Reich" (Đế chế sụp đổ). Loại giả mạo này phổ biến nhiều nhất là trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
Con tem Áo 10 Heller
Không những chỉ có các kẻ thù của một quốc gia xem tem thư như là một phương tiện tuyên truyền lý tưởng. Một số các quốc gia khác như Đế chế Đức phát xít hay Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên và Cộng hoà Dân chủ Đức cũng sử dụng các chủ đề trên tem thư để làm nơi tuyên truyền.
Kinh doanh tem thư hiện đại
Từ khi máy đóng dấu tem được đưa vào sử dụng trong doanh nghiệp cũng như trong bưu điện, tem được dùng ngày càng ít đi. Nhất là khi điện thoại và thư điện tử phổ biến rộng rãi người dân cũng ngày càng ít khi dùng đến tem thư. Một số nước hầu như chỉ phát hành tem thư dành cho dân sưu tập, vì đó là một nguồn thu ngân sách đáng kể, hơn nữa lại là bằng ngoại tệ.
Tại Đức bắt đầu từ năm 2002 người ta đã có thể in tem từ Internet bằng phần mềm STAMPIT của Bưu điện Đức. Gần đây việc nới lỏng độc quyền vận chuyển thư (của bưu điện nhà nước), một biện pháp trong cải tổ bưu chính, đã cho phép các doanh nghiệp cá nhân có thể tự phát hành tem thư. Năm 2004 Công ty cổ phần PIN ở Berlin (Đức) cho ra đời tem thư mang chủ đề về Abrafaxe, một nhân vật anh hùng trong loạt truyện khôi hài thời Cộng hoà Dân chủ Đức.
Con tem của STAMPIT
Từ năm 2003, Bưu điện Hà Lan và Phần Lan (tại Phần Lan thoạt tiên chỉ dành cho các công ty) đã đưa vào sử dụng loại tem do chính khách hàng tự thiết kế lấy bằng cách có thể in một tấm ảnh, bản vẽ hay biểu trưng trên một khung được quy định trước. Ở Áo ngay từ năm 2003 người ta cũng đã có thể yêu cầu in tem thư riêng của mình với số lượng tối thiểu là 200 con tem.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
đỉnh cao của tem thư, tem xưa, tem thư, sưu tầm tem xưa,
ĐẶC ĐIỂM CỦA TEM THƯ
Hình dáng
Tem thư thông dụng thường có hình chữ nhật vì hình chữ nhật cho phép sắp xếp tem trên giấy in tốt nhất. Hình vuông ít hơn, ngoài ra các tem hình tam giác cũng xuất hiện khá sớm, được biết đến nhiều nhất là con tem Mũi Hảo Vọng. Những năm gần đây nhiều quốc gia đã phát hành tem có nhiều hình dạng khác nhau và nhiều nhất là hình tròn, cộng hòa Sierra Leone là nước được nhiều người sưu tập tem biết đến vì hay phát hành tem có những dạng đặc biệt như trái cây, huy hiệu, bản đồ,chim hay hình trái dừa. Quốc gia Pháp đã phát hành nhiều tem hình trái tim; Bưu chính Nga có tem năm mới hình quạt, mỗi tờ tem là hình tròn được chia làm tám con tem, mới trông như hộp pho-mai vậy.
Tem Mũi Hảo Vọng
Răng cưa
Những con tem thư đầu tiên không có răng cưa, nhân viên bưu cục dùng kéo để cắt rời từng con tem. Người Anh Henry Archer là người đầu tiên tìm cách tốt hơn là dùng kéo để tách rời các con tem. Trước tiên ông làm một máy đục lỗ dùng dao. Máy này dùng các dao nhỏ đặt cạnh nhau rạch khía có khoảng cách đều giữa những con tem. Các con tem được rạch khía xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1848 ở các quầy bưu điện. Thế nhưng Henry Archer vẫn chưa hoàn toàn bằng lòng với chiếc máy của ông. Trong thời gian ngắn ông thay thế các con dao bằng kim đục lỗ. Máy tách rời tem này được các nhân viên bưu cục ủng hộ và sau khi tem có răng cưa được phát hành tại Anh nhiều bưu điện của các quốc gia khác đã áp dụng cải tiến này.
Con tem có răng cưa đầu tiên
Nguyên liệu
Nguyên liệu dùng để in tem là một loại giấy được sản xuất đặc biệt chỉ dùng để in tem. Có giấy chứa chất phát quang nhằm để chống giả mạo và để cho các máy đóng dấu tự động nhận ra vị trí của con tem cần đóng dấu trên phong bì. Một số bưu điện còn sử dụng vải hay gỗ, bưu điện Thụy Sĩ đã dùng hai nguyên liệu này phát hành tem chỉ dành riêng bán cho người sưu tập tem. Vương quốc Bhutan, phát hành tem riêng từ năm 1955, còn đưa ra cả tem dưới dạng đĩa hát thật có thể hát được một mặt, có đường kính từ 68 mm đến 100 mm. Cộng hòa Burundi nhân dịp kỷ niệm ngày độc lập lần thứ 3 đã phát hành nhiều loại tem trên vàng được dát mỏng.
Tem lỗi
Mặc dù được in thử nhiều lần và được kiểm tra kỹ lưỡng song vẫn có tem bị in hỏng. Loại tem này thường chỉ được những người sưu tập tem chú ý đến. Nổi tiếng nhất trong loại tem lỗi này là con tem 3 skilling vàng (Gul tre skilling banco) của Thụy Điển, được biết chỉ còn có một con, và con tem Jenny ngược đầu (Inverted Jenny) của Mỹ từ năm 1918.
Jenny in ngược
Tem in nổi
Loại này hiếm thấy nhưng thay vì in màu thường, con tem được in màu và nổi (người mù có thể sờ thấy các vân nổi của hình in trên con tem.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
đặt điểm tem thư, tem in nổi, tem lỗi, tem dị hình,
CÁC LOẠI TEM THƯ
Tem công vụ
Tem công vụ là loại tem chỉ được dùng trong các cơ quan hay công sở dùng để gửi bưu phẩm hay bưu kiện mang tính chất công vụ. Vì thế các loại tem này không được bán tại các quầy bưu cục.
Một trong những con tem Việt Nam đầu tiên (Tem giấy dó) được phát hành năm 1949.
Con tem công vụ đầu tiên phát hành tại Ấn Độ, vào thời gian đó Ấn Độ vẫn còn là thuộc địa của Đế quốc Anh, được phát hành vào năm 1866. Tại Đức con tem công vụ đầu tiên được phát hành vào năm 1920, sau Chiến tranh thế giới thứ hai bị bãi bỏ. Áo chỉ có tem công vụ trong thời gian bị Đức quốc xã chiếm đóng (từ 1938 đến 1945). Thụy Sĩ phát hành tem công vụ từ 1918 đến 1945, ở Liechtenstein từ năm 1932. Việt Nam phát hành bộ tem công vụ (hay còn gọi là sự vụ) đầu tiên vào 7/ 1953 với giá mặt tính bằng Kg thóc.
Bộ tem sự vụ (công vụ) đầu tiên của Việt Nam mang tên "Sản xuất, tiết kiệm (bộ 2)"
Tem máy bay
Tem máy bay chỉ dùng để gửi bưu phẩm bằng đường hàng không. Đa số các quốc gia đều có phát hành tem máy bay vì việc vận chuyển bưu phẩm bằng máy bay vào đầu thế kỷ 20 là một sự kiện đặc biệt.
Thụy Sĩ và Đức phát hành con tem máy bay đầu tiên vào năm 1912. Tại Áo con tem máy bay đầu tiên được phát hành trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, vào 10/3/1918. Việt Nam phát hành bộ tem máy bay đầu tiên vào ngày 8/3/1952.
Tem máy bay Áo
Bộ tem máy bay "Hàng Không Bưu Chính" đầu tiên của Việt Nam thời Quốc gia Việt Nam (còn gọi là Việt Nam Cộng Hòa).
Đa số các quốc gia ở châu Âu đều bỏ loại tem này sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Các con tem bình thường từ đấy được phép dùng để gửi thư bằng đường hàng không.
Tem phạt
Nhiều nước trên thế giới đã và vẫn đang phát hành tem phạt để thanh toán tiền cho những thư dán không đủ bưu phí. Tem phạt được dán lên thư trước khi đưa đến người nhận và người phát thư sẽ thu lệ phí này.
Tại Áo, tem phạt được phát hành đầu tiên từ năm 1894 và chỉ được bãi bỏ khi đồng Euro được đưa vào sử dụng năm 2002. Đức chưa từng phát hành tem phạt. Thụy Sĩ phát hành tem phạt từ năm 1878 nhưng đã ngưng phát hành ngay từ năm 1938. Liechtenstein sử dụng tem phạt của Áo cho đến khi tách ra khỏi hệ thống quản lý bưu điện Áo vào năm 1920. Sau khi độc lập bưu điện trước tiên Liechtenstein phát hành tem phạt bằng tiền Áo và sau này là tiền Thụy Sĩ cho đến năm 1940 mới chấm dứt. Việt Nam phát hành bộ tem phạt đầu tiên vào ngày 16/6/1952, cũng gọi là Tem Thiếu Cước.
Bộ tem phạt đầu tiên của Việt Nam mang tên "Con Lân" thời Quốc gia Việt Nam
Tem sống
Tem sống là tem chưa được sử dụng để gửi postcard hoặc gửi thư,...hay chưa bị hủy bởi cơ quan bưu chính và có giá trị về mặt tài chính và mặt sưu tập rất cao. Tem sống được dùng để thanh toán cước phí bưu chính (dán lên phong bì để gửi thư) nên in tem cũng được bảo vệ và kiểm tra cẩn thận giống như tiền giấy.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
tem công vụ, tem máy bay, tem phạt, tem sống,
LUẬT VỀ TEM THƯ
Cơ quan Bưu chính Hoa Kỳ (USPS) giữ bản quyền đối với thiết kế tem bưu chính, phong bì có tem, bưu thiếp có tem, phong bì dùng luôn (aerogram), bưu thiếp kỷ niệm và các vật phẩm sưu tập tem khác, phát hành từ ngày 1/1 /1978, nhưng cho phép sử dụng cho mục đích biên tập trong báo, tạp chí, sách, tổng mục tem và album tem.
Bản quyền của tem thư thuộc về cơ quan bưu chính phát hành con tem đó. Mặc dù vậy thường vẫn được phép sao chép, thiết kế lại. Nhưng nếu không sao chép lại cả con tem mà chỉ sao chép lại toàn phần hay một phần các hình ảnh thiết kế trên con tem thì vẫn có thể vi phạm bản quyền của người thiết kế.
Ảnh chụp lại tem Đức
Việc in hình tem trên sách hay đưa lên trang web được các cơ quan quản lý bưu chính chấp nhận ở nhiều mức độ khác nhau. Nếu bưu điện của Quần đảo Faroe cho phép sao chép lại các tem thư không cần phải thay đổi gì thì việc chụp lại tem thư của Bưu điện Đức chỉ cho phép trong giới hạn nhất định: Các hình chụp lại tem thư phải lớn hơn ít nhất là 25% hay nhỏ hơn ít nhất là 10% so với nguyên bản, hay hình in lại phải có một vạch đen chéo qua góc (phương pháp này được đa số các cơ quan bưu chính trên thế giới công nhận.). Bộ Bưu chính Viễn thông Việt Nam quy định hình in lại tem thư phải có chữ Specimen lên tem hoặc có vạch đen chéo lên giá mặt tem.
Hình màu của tem sống phải nhỏ hơn 75% hoặc lớn hơn 150% kích thước con tem. Hình màu của tem chết và hình đen trắng (tem sống hoặc chết) có kích thước tùy ý.
Xem thêm: Những con tem đắt nhất thế giới
luật về tem thư, tam bưu chính, tem sưu tầm, tem thư, tem xưa,
Hiệu chỉnh: