- Tham gia
- 19/11/2010
- Bài viết
- 1.453
Trong lịch sử khoa học,cuộc đời ngắn ngủi của nhà toán học thiên tài Ga-loa(Evarist Galois)mãi mãi lên án một chế độ xã hội đã kìm h.ãm,vùi dập khả năng một con người.
Ga-loa sinh ngày 25-10-1811 ở ngoại ô thành phố Pa-ri,người Pháp.Từ bé cho đén năm 11 tuổi,Ga-loa chỉ học ở nhà với mẹ,12 tuổi mới đến trường.Lối học nhồi sọ,kinh điển,tu viện của trường học thời bấy giờ không hợp với Ga-loa; Galoa tự mình chuyển qua học toán. Cuốn sách"Hình học"của Lơ-giăng viết cho học sinh giỏi toán,học trong 2 năm thì Ga-loa đã đoc dễ dàng từ đầu đến cuối,lòng say mê toán học đã lôi cuốn chàng thiếu niên ấy đọ những sách toán khó hơn,viết riêng cho các nhà toán học.
Năm 16 tuổi,quá tin tưởng vào khả năng của mình,Ga-loa thi vào trường Bách Khoa,hi vọng sẽ giúp đỡ nhiều hơn để phát triển khả năng của mình.Vì trường đại học này,lúc bấy giờ,là trung tâm khoa học của nước Pháp và của cả Châu Âu.Nhưng không may,Ga-loa bị trượt.Thất vọng này làm cho Ga-loa có ý nghĩ:mọi người không hiểu mình.
Năm 17 tuổi,lần đầu tiên Ga-loa được một thầy giáo sư Ría hiểu tài năng và tận tình giúp đỡ.Nhờ thế,ngay năm ấy,Ga-loa có một công trình sáng tạo quan trọng về ''lý thuyết hàm số".
Năm 18 tuổi,Ga-loa công bố một công trình mới của mình về"Phân số liên tục"và hệ thống lại những công trình nghiên cứu của mình,đưa Cô-si xem và trình bày ở Viện hàn lâm.Cô-si là một trong những nhà toán học lỗi lạc nhất thời bấy giờ ở nước Pháp.Thường thường những công trình nghiên cứu gửi đến Cô-si đèu được ông ta xem,phê bình sâu sắc và đúng đắn.Nhưng tai hại thay,lần này ông quên đi;và đã để lạc mất bản thảo! Câu chuỵên vô lí đó làm cho Ga-loa thêm ác cảm với xã hôi mình đang sống.
Nhưng Ga-loa không tiêu cực và vẫn say sưa nghiên cứu khoa học.Năm 19 tuổi.Ga-loa hoàn thành thêm một công trình về" phương trình đại số" và gửi lên Viện hàn lâm để dự một kỳ thi gianh riêng cho các nhà toán học. Ông thư ký của Viện đem về nhà xem,nhưng chưa kịp xem thì chết.Về sau,người ta không tìm thấy dấu vết của bản thảo đó nữa.Ga-loa cũng đã viết lại và gửi tiếp lên Viện hàn lâm mộy công trình về "Cách giải tổng quát các phương trình "(ngày nay gọi là thuyết Ga-loa)nhưng tài liệu viết quá cô đặc,và sư nghiên cứu của giáo sư Poát-xông không được kĩ lưỡng nên sự đánh giá không đúng mức.
Hy vọng cuối cùng thế là hết.Ga-loa tham gia phong trào cách mạng.Tháng 5-1831 Ga-loa tham gia một cuộc biểu tình phản đối một đạo luật của chính phủ.Tất nhiên,Ga-loa bị bắt.Trong tù.Ga-loa vẫn tiếp tục làm toán.
Ngày 25-5-1832,Ga-loa được thả và 4 ngày sau đó,sự việc xảy ra thế nào,không ai biết thật rõ.Người ta chỉ đoán qua bức thư mà Ga-loa viết lại.Trong "Thư gửi tất cả những người cách mạng"đề ngày 29-5-1832,Ga-loa viết:"Tôi mong rằng các bạn đừng trách tôi đã không chết vì Tổ quốc...tôi bị hai kẻ thù địch khiêu khích,tôi đã nhận đấu kiếm với chúng và danh dự cho phép tôi báo trước điều đó với các bạn...Vĩnh biệt các bạn! Tôi vẫn rất muốn sống vì lợi ích chung của chúng ta".
Biết mình sắp chết,Ga-loa đã thức suốt đêm để viết nốt những công trình nghiên cứu của mình.Thỉnh thoảng,Ga-loa lại ngừng lại và viết vội vàng,run run bên rìa trang giấy:"Tôi không có thì giờ,không có thì gìơ nữa...!" Những trang giấy mà Ga-loa viết trong lúc rạng đông,trong khoảng mấy giờ đồng hồ tuyệt vọng,đã đưa Ga-loa lên địa vị các nhà toán học hàng đầu thế giới.Ga-loa đã giải quyết trọn vẹn vấn đề đã làm băn khoăn các nhà toán học trong hàng bao thế kỷ :"Trong những điều kiện nào thì một phương trình có thể giải được?".Trong công trình này,Ga-loa đã vận dụng tài tình lí thuyết nhóm,và vì thế,ngày nay người ta xem Ga-loa như một người tiên phong trong lí thuyết đóột lý thuyết đó,một lý thuyết đã chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong toán học và vật lý hiện đại.
Ga-loa đã gửi công trình trên đây cho một Viện hàn lâm.Ga-loa viết:"Anh gửi hộ công trình này là Jacôbi hay Gauxơ và yêu cầu các ông ấy cho ý kiến -không phải là ý kiến về công trình của tôi đúng hay sai,mà là ý kiến về tầm quan trọng của nó đối với toán học".
Mờ sáng ngày 30-05-1832,Ga-loa gặp kẻ thù và đã ngã.Biết mình sắp tắt thở,ông từ chối nhận sự cầu kinh.
Ngày 30-05-1832,Ga-loa mất khi tuổi đời mới vừa 21! Thi hài ông được chôn trong nghĩa địa chung nên đến nay không còn dấu vết gì nữa.Nhưng 60trang giấy mà Ga-loa để lại trong đêm cuối cùng;mãi mãi là một đài kỉ niệm bất tử của một thiên tài trẻ tuổi,mà cuộc đời là một bản cáo trạng chế độ cũ đã vùi dập tài năng của con người.
(st)
Ga-loa sinh ngày 25-10-1811 ở ngoại ô thành phố Pa-ri,người Pháp.Từ bé cho đén năm 11 tuổi,Ga-loa chỉ học ở nhà với mẹ,12 tuổi mới đến trường.Lối học nhồi sọ,kinh điển,tu viện của trường học thời bấy giờ không hợp với Ga-loa; Galoa tự mình chuyển qua học toán. Cuốn sách"Hình học"của Lơ-giăng viết cho học sinh giỏi toán,học trong 2 năm thì Ga-loa đã đoc dễ dàng từ đầu đến cuối,lòng say mê toán học đã lôi cuốn chàng thiếu niên ấy đọ những sách toán khó hơn,viết riêng cho các nhà toán học.
Năm 16 tuổi,quá tin tưởng vào khả năng của mình,Ga-loa thi vào trường Bách Khoa,hi vọng sẽ giúp đỡ nhiều hơn để phát triển khả năng của mình.Vì trường đại học này,lúc bấy giờ,là trung tâm khoa học của nước Pháp và của cả Châu Âu.Nhưng không may,Ga-loa bị trượt.Thất vọng này làm cho Ga-loa có ý nghĩ:mọi người không hiểu mình.
Năm 17 tuổi,lần đầu tiên Ga-loa được một thầy giáo sư Ría hiểu tài năng và tận tình giúp đỡ.Nhờ thế,ngay năm ấy,Ga-loa có một công trình sáng tạo quan trọng về ''lý thuyết hàm số".
Năm 18 tuổi,Ga-loa công bố một công trình mới của mình về"Phân số liên tục"và hệ thống lại những công trình nghiên cứu của mình,đưa Cô-si xem và trình bày ở Viện hàn lâm.Cô-si là một trong những nhà toán học lỗi lạc nhất thời bấy giờ ở nước Pháp.Thường thường những công trình nghiên cứu gửi đến Cô-si đèu được ông ta xem,phê bình sâu sắc và đúng đắn.Nhưng tai hại thay,lần này ông quên đi;và đã để lạc mất bản thảo! Câu chuỵên vô lí đó làm cho Ga-loa thêm ác cảm với xã hôi mình đang sống.
Nhưng Ga-loa không tiêu cực và vẫn say sưa nghiên cứu khoa học.Năm 19 tuổi.Ga-loa hoàn thành thêm một công trình về" phương trình đại số" và gửi lên Viện hàn lâm để dự một kỳ thi gianh riêng cho các nhà toán học. Ông thư ký của Viện đem về nhà xem,nhưng chưa kịp xem thì chết.Về sau,người ta không tìm thấy dấu vết của bản thảo đó nữa.Ga-loa cũng đã viết lại và gửi tiếp lên Viện hàn lâm mộy công trình về "Cách giải tổng quát các phương trình "(ngày nay gọi là thuyết Ga-loa)nhưng tài liệu viết quá cô đặc,và sư nghiên cứu của giáo sư Poát-xông không được kĩ lưỡng nên sự đánh giá không đúng mức.
Hy vọng cuối cùng thế là hết.Ga-loa tham gia phong trào cách mạng.Tháng 5-1831 Ga-loa tham gia một cuộc biểu tình phản đối một đạo luật của chính phủ.Tất nhiên,Ga-loa bị bắt.Trong tù.Ga-loa vẫn tiếp tục làm toán.
Ngày 25-5-1832,Ga-loa được thả và 4 ngày sau đó,sự việc xảy ra thế nào,không ai biết thật rõ.Người ta chỉ đoán qua bức thư mà Ga-loa viết lại.Trong "Thư gửi tất cả những người cách mạng"đề ngày 29-5-1832,Ga-loa viết:"Tôi mong rằng các bạn đừng trách tôi đã không chết vì Tổ quốc...tôi bị hai kẻ thù địch khiêu khích,tôi đã nhận đấu kiếm với chúng và danh dự cho phép tôi báo trước điều đó với các bạn...Vĩnh biệt các bạn! Tôi vẫn rất muốn sống vì lợi ích chung của chúng ta".
Biết mình sắp chết,Ga-loa đã thức suốt đêm để viết nốt những công trình nghiên cứu của mình.Thỉnh thoảng,Ga-loa lại ngừng lại và viết vội vàng,run run bên rìa trang giấy:"Tôi không có thì giờ,không có thì gìơ nữa...!" Những trang giấy mà Ga-loa viết trong lúc rạng đông,trong khoảng mấy giờ đồng hồ tuyệt vọng,đã đưa Ga-loa lên địa vị các nhà toán học hàng đầu thế giới.Ga-loa đã giải quyết trọn vẹn vấn đề đã làm băn khoăn các nhà toán học trong hàng bao thế kỷ :"Trong những điều kiện nào thì một phương trình có thể giải được?".Trong công trình này,Ga-loa đã vận dụng tài tình lí thuyết nhóm,và vì thế,ngày nay người ta xem Ga-loa như một người tiên phong trong lí thuyết đóột lý thuyết đó,một lý thuyết đã chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong toán học và vật lý hiện đại.
Ga-loa đã gửi công trình trên đây cho một Viện hàn lâm.Ga-loa viết:"Anh gửi hộ công trình này là Jacôbi hay Gauxơ và yêu cầu các ông ấy cho ý kiến -không phải là ý kiến về công trình của tôi đúng hay sai,mà là ý kiến về tầm quan trọng của nó đối với toán học".
Mờ sáng ngày 30-05-1832,Ga-loa gặp kẻ thù và đã ngã.Biết mình sắp tắt thở,ông từ chối nhận sự cầu kinh.
Ngày 30-05-1832,Ga-loa mất khi tuổi đời mới vừa 21! Thi hài ông được chôn trong nghĩa địa chung nên đến nay không còn dấu vết gì nữa.Nhưng 60trang giấy mà Ga-loa để lại trong đêm cuối cùng;mãi mãi là một đài kỉ niệm bất tử của một thiên tài trẻ tuổi,mà cuộc đời là một bản cáo trạng chế độ cũ đã vùi dập tài năng của con người.
(st)
Hiệu chỉnh bởi quản lý:
