Bài giảng bệnh lồng ruột ở trẻ

Mục tiêu

1. Trình bày được các hình thái giải phẫu và nguyên nhân bệnh sinh của bệnh.
2. Chẩn đoán được các thể lâm sàng của lồng ruột.
3. Trình bày được cách chọn lựa phương pháp điều trị thích hợp.
1. Nguyên nhân bệnh sinh

Lồng ruột thường xảy ra ở bé trai nhiều hơn ở bé gái (2/1) trong độ tuổibú mẹ cao nhất là từ 4 - 8 tháng. Tỷ lệ gặp thấp hơn sau 1 - 2 tuổi và hiếm gặpở trẻ lớn.

Người ta phân biệt 3 loại lồng ruột:

1.1. Theo nguyên nhân


1.1.1. Lồng ruột nguyên phát

Gặp ở trẻ bú mẹ. Có liên quan đến bệnh lý của đường hô hấp trên do loạiAdenovirus. Loại virus này gây ra viêm hạch mạc treo ruột chủ yếu là đoạnhồi tràng và viêm hạch sẽ làm gia tăng nhu động ruột tạo điều kiện thuận lợicho lồng ruột thường xảy ra ở đoạn hồi - manh tràng. Điều này giải thích đượclồng ruột thường xảy ra cao điểm tùy theo mùa dịch của virus.

1.1.2. Lồng ruột thứ phát

Xảy ra trong khỏang 10% trường hợp. ở đây người ta tìm thấy một vàithương tổn thực thể gây ra lồng ruột như các loại u lành tính hoặc ác tính củaruột, các dị dạng ruột (ruột đôi, túi thừa Meckel...).

1.1.3. Lồng ruột sau mổ

Đây là một biến chứng sau phẫu thuật bụng ở trẻ em nhất là sau nhữngphẫu thuật của cơ hoành hoặc những phẫu thuật thoát vị cơ hoành.

1.2. Theo tiến triển

Lồng ruột được chia thành 3 loại

1.2.1. Lồng ruột cấp tính

Xảy ra chủ yếu ở trẻ bú mẹ. Bệnh có diễn tiến nhanh và đưa đến nhiềubiến chứng nguy hiểm như tắc ruột, hoại tử ruột, viêm phúc mạc, nhiễm độc.

Đây cũng là một trong những cấp cứu bụng thường gặp ở lứa tuổi bú mẹ.

1.2.2. Lồng ruột bán cấp

Xảy ra ở lứa tuổi trẻ lớn (3-15 tuổi). Diễn tiến chậm, ít khi gây ra cácbiến chứng tắc ruột và hoại tử ruột.

1.2.3. Lồng ruột mạn

Xảy ra ở người lớn hoặc người già. Tiến triển chậm, có khả năng tự khỏi
và tái phát nhiều lần, thường do nguyên nhân các khối u của đại tràng. ít có
nguy cơ hoại tử ruột.

Trong phạm vi bài này tập trung chủ yếu vào các loại lồng ruột cấp tính ở
trẻ bú mẹ.

2. Giải phẫu bệnh


2.1. Cấu tạo giải phẫu bệnh

Tất cả các khối lồng ruột đềuđược cấu tạo bởi 3 thành phần chính:

2.1.1. Búi lồng

Còn gọi là đầu lồng bao, gồm đoạnruột bị lồng vào kết hợp với phần ruộtbị lộn ngược, búi lồng thường sờ đượcdễ dàng trên lâm sàng cũng như trênbàn mổ.

2.1.2. Vị trí và hình thái

Lồng ruột chủ yếu xảy ra ở vùng hồi manh tràng (chiếm 90% các trường hợp) giữa đoạn ruột di động (hồi tràng) và đoạn ruột cố định (manh tràng và đại tràng lên).

Các loại lồng ruột đơn giản thường chỉ có kết hợp 3 lớp vỏ, những trường hợp phức tạp hơn khối lồng có thể đến 5 - 7 lớp áo. Các lớp này biểu hiện trên siêu âm bằng hình ảnh của nhiều vòng đồng tâm.

ư Thể lồng hồi - manh tràng và van Bauhin hiện diện dưới dạng đầu lồnglà loại lồng ruột thường gặp nhất. Ruột thừa và manh tràng bị cuốn vàotrong khối lồng.

ư Thể lồng hồi - đại tràng ít gặp hơn. Thể này nguy cơ hoại tử rất cao vì cổlồng và van Bauhin trở thành một vòng thắt rất chặt.

ư Thể hồi - hồi manh tràng do đầu lồng nằm ở hồi tràng phía trên và cũnglà một thể lồng có tỷ lệ hoại tử ruột cao.

ư Các thể lồng đơn thuần giữa ruột non với ruột non hoặc đại tràng với đạitràng thường là thứ phát sau thương tổn của thành ruột tương ứng.

3. Tiến triển

Lồng ruột không được phát hiện và xử lý sẽ tiến triển nặng dần lên. Doruột và mạc treo không cố định nên khối lồng tiếp tục tiến sâu vào dọc theokhung đại tràng. Trong các thể cổ điển khối lồng sẽ dừng lại ở phần giữa củađại tràng ngang. Hạn hữu có trường hợp qua đến đại tràng trái hoặc vào trongsigma - trực tràng. Sự thắt nghẹt của mạc treo ở vùng cổ lồng gây ra một sựthiếu máu đoạn ruột tương ứng. Lúc đầu là xuất huyết niêm mạc do ứ trệ tĩnhmạch giải thích hiện tượng đại tiện ra máu. Sau đó sự thiếu máu do tắc nghẽnđộng mạch sẽ đưa đến hoại tử và thủng ruột, viêm phúc mạc nhiễm độc với tỷ lệ tử vong cao.

4. Lâm sàng và chẩn đoán
5Điều trị
Câu hỏi
......
Các bạn có thể xem chi tiết tài liệu bên dưới