Chào em. Cho phép tôi xưng "tôi" vì vài lý do cá nhân. Tôi là sinh viên năm tư, vừa kết thúc kỳ thi tốt nghiệp, và đang chờ phỏng vấn. Tôi sẽ đi làm một năm, sau đó học lại Đại học. Đúng vậy, tôi sẽ học lại Đại học.
Cơ hội việc làm? Ngành học, nghề. Và cái danh Đại học.
Thật ra, em sẽ không biết rằng ngành nào có cơ hội việc làm cao, kể cả khi bây giờ, em đọc được rất nhiều mẩu tin về chúng. Nhưng hãy biết rằng, khi em tốt nghiệp đã là bốn năm kể từ lúc này, trong bốn năm ấy, có rất nhiều thứ đổi thay. Nếu em không chọn được một ngành phù hợp với mình, quá trình học sẽ làm em mệt mỏi, em sẽ không tiếp nhận được gì, sẽ rất chật vật, và khi ra trường, em sẽ mông lung nhiều. Vậy nên, lời khuyên từ tôi chỉ là, hãy chọn một ngành có chương trình học chứa các môn mà em thích.
Ngành học, và nghề em sẽ làm sau này, có thể là hai thứ khác nhau, thậm chí là khác nhau xa đến nỗi em thắc mắc mình đã làm những gì ở bốn năm Đại học. Có thể bây giờ em đang cực kỳ khổ sở với điểm số, với việc chọn ngành, nhưng em, tin tôi, Đại học chẳng là gì cả. Nó chỉ mang cho em chút danh tiếng, và một con đường an toàn bốn năm nữa, để một đứa trẻ như em, như tôi năm ấy, không phải lập tức lao vào đời. Nó không chịu trách nhiệm cho cơ hội việc làm của em. Kệ đi, tin vào em. Người lớn, dù họ lo lắng cho em và có ý tốt đến mức nào, họ sẽ không... chịu trách nhiệm cho những khổ sở bốn năm tới của em được. Vậy nên, cứ tìm một ngành có chương trình học khiến em thấy ấn tượng, và học, học thật tốt vào.
Tôi lảm nhảm về tôi
Bố mẹ tôi cũng là nông dân, điều tốt đẹp lớn nhất là, họ không ép tôi vào ngành Y hay Quân đội. Dù thế, họ hàng tôi từng muốn tôi theo Luật, họ nói rằng, sẽ xin việc cho tôi khi tôi tốt nghiệp. Nhưng em biết gì không, nếu năm ấy tôi thực sự học Luật, bây giờ tôi sẽ thất nghiệp. Bốn năm qua, rất nhiều người trong họ hàng tôi qua đời. Rồi Covid tràn về, công việc bất ổn. Tôi bốn năm trước không lường trước được những chuyện lúc này, cũng như em vậy, không lường trước được chuyện bốn năm sau. Hãy thử đem lý do này thuyết phục bố mẹ, bốn năm là một quãng đường dài, em sẽ lớn, em sẽ học được nhiều, em sẽ biết cách thôi, hãy ủng hộ em.
Được biết rằng em theo khối B. Thật tiếc, tôi học ban Xã hội, xét D01, học Sư phạm tiếng Anh, không có gì tương đồng với em để đưa ra một hướng đi hoàn chỉnh. Năm ấy tôi nghe anh chị họ nói rằng, ngành này dạy thêm nhiều tiền, nhưng tôi học tiếng Anh cực tệ. Và tôi, dù có thể đi làm tại đâu đó, vẫn bị xem là một kẻ thất nghiệp. Tôi cũng sẽ ở mãi trong mặc cảm rằng mình chẳng thể nào trở thành nhà giáo tốt. Tôi hối tiếc rất nhiều. Cũng may, trong bốn năm ấy, tôi biết rằng mình thực sự muốn học gì, và quyết định học lại.
Tôi sẽ phải ôn thi lại, kể từ bây giờ, với không đồng trong tay. Tất nhiên, không thể dựa dẫm vào gia đình nữa. Thỉnh thoảng tôi nghĩ nếu tôi chọn ngành mình muốn học, thì sẽ thế nào. Liệu tôi có làm tốt hơn, hay ít suy nghĩ tiêu cực đi. Nhưng đó là chuyện bốn năm trước, tôi không thay đổi được nữa.
Thật ra, năm ấy tôi cũng mông lung. Tôi thi được 21.23. Có khi còn thấp hơn điểm của em hiện tại. Tôi rớt nguyện vọng 1, bỏ luôn nguyện vọng 2, lập tức chuyển nguyện vọng về trường Đại học gần nhà. Tôi khóc nhiều đến độ không hiểu vì sao bản thân tuyệt vọng như vậy. Tôi khóc và không dám để gia đình biết bản thân bất an thế nào, vì nếu biết, người nhà sẽ bất an hơn cả tôi. Tôi, nói đúng là, chọn đại một ngành trong tầm tay, với cơ hội việc làm nghe bảo là cao. Và bốn năm sau, lúc nào cũng phải cố gắng gấp đôi để bắt kịp người khác.
Nhưng học chương trình Sư phạm đã giúp tôi nhận ra mình thích ngôn ngữ phương Đông, và nhóm ngành so sánh đối chiếu. Tôi càng học càng lệch sang ngôn ngữ lý thuyết. Rốt cuộc phải đến bốn năm Đại học, tôi mới biết mình thích học gì. Muộn, hoặc không muộn, đến cả thời gian suy nghĩ về nó cũng không còn.
Giờ thì tôi "khuyên"
Xin lỗi em vì lan man, tôi không thể tập trung vào vấn đề, và thậm chí tôi chưa đưa ra lời khuyên nào cho em. Nhưng, em à, em không thất bại. Em giỏi hơn em nghĩ nhiều. Kể cả khi bây giờ em không biết nên đi theo hướng nào, đó cũng không phải biểu hiện của việc em thua kém mọi người. Chọn một ngành có chương trình học mà em thích. Đừng chọn vì tên ngành nghe hay hay, hãy xem chương trình học có những gì. Ví dụ, tôi ghét Toán, tôi sẽ tránh hệ chương trình có Xác suất thống kê. Giả sử em ghét tiếng Anh, tránh mấy hệ chương trình có ngôn ngữ ra là được.
Có một sơ đồ ông bà ta hay dùng, là biểu đồ ven của ba hình tròn: việc bạn thích, việc bạn làm tốt, việc lương cao. Giao của ba cái đó là thứ em nên chọn. Nhưng ai biết được chứ, bốn năm mà. Tôi nghĩ chỉ cần em thích và làm tốt, em sẽ tự tìm được cách kiếm nhiều tiền từ đó.
Chà, tôi lảm nhảm quá.
Eternal.
